Tư duy thiết kế là gì? Tư duy thiết kế gồm mấy bước?

Tư duy thiết kế (design thinking) là quy trình nghiên cứu, sáng tạo, thử nghiệm nhằm tìm kiếm giải pháp hoặc chiến lược tối ưu nhất để giải quyết vấn đề và đáp ứng nhu cầu của người dùng một cách tốt nhất. 

Tư duy thiết kế tập trung vào việc hiểu rõ người dùng, xác định vấn đề cốt lõi và tạo ra các giải pháp sáng tạo và thích hợp. Dựa vào tư duy thiết kế, doanh nghiệp có thể thấu hiểu người dùng mục tiêu bằng việc không ngừng đặt câu hỏi về vấn đề, phương pháp làm việc và các giả định tương lai.

Tư duy thiết kế là một phương pháp hữu ích để giải quyết những vấn đề chưa được xác định rõ ràng thông qua việc nghiên cứu quan điểm người dùng, tạo ra ý tưởng và ứng dụng thực tế để tìm ra hướng đi tối ưu nhất.

Tư duy thiết kế đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh và lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số vai trò quan trọng của tư duy thiết kế:

• Giúp nhìn vấn đề theo nhiều góc độ khác nhau
• Cho phép đi sâu vào một vấn đề, xác định nguyên nhân gốc rễ của chúng.
• Khuyến khích đổi mới tư duy và giải quyết vấn đề sáng tạo.
• Cho kết quả thử nghiệm cuối cùng đáp ứng được các mục tiêu và yêu cầu của khách hàng.
• Mang lại nhiều trải nghiệm hữu ích cho người dùng
• Đem lại kiến thức hấp dẫn và có giá trị để thúc đẩy sự phát triển và cải thiện tư duy.

Tư duy thiết kế có một số đặc điểm chính sau:

• Tư duy thiết kế đặt người dùng làm trung tâm quá trình thiết kế. 
• Giúp bạn có ý tưởng một cách trực quan, dễ hình dung cụ thể về sản phẩm.
• Nó cho phép đi sâu vào vấn đề, phân tích nhiều khía cạnh để tìm giải pháp tổng thể của sự việc.
• Sử dụng ngôn ngữ tốt hơn trong quá trình sáng tạo, lên ý tưởng và thiết kế.
• Không có giới hạn cho sự lựa chọn, bởi các phiên bản ngày càng được cải tiến và hoàn thiện hơn.
• Nâng cao kỹ năng làm việc nhóm, tinh thần tập thể

Tư duy thiết kế gồm có 5 bước như sau:

• Đồng cảm (Empathize): Nghiên cứu nhu cầu của người dùng.
• Xác định (Define): Xác định nhu cầu và vấn đề của người dùng.
• Sáng tạo ý tưởng (Ideate): Tiến hành xây dựng các ý tưởng.
• Thử nghiệm (Prototype): Bắt đầu xây dựng những mẫu thử nghiệm 
• Kiểm tra (Test): Thử nghiệm kiểm tra và đánh giá các ý tưởng và hiệu chỉnh.

Bước này là việc tìm hiểu sâu hơn về người dùng, tìm hiểu về nhu cầu, mong muốn, và họ đang gặp phải vấn đề gì. Điều này thường bao gồm việc tạo ra các cuộc thăm dò, phỏng vấn, và nghiên cứu để lấy thông tin từ người dùng. Từ đó để có cái nhìn sâu sắc về khách hàng, mong muốn của họ đối với sản phẩm/ dịch vụ của bạn.

Từ thông tin đã thu thập ở bước trước, bạn sẽ phân tích tổng hợp chúng lại, đặt ra các câu hỏi cụ thể và xác định rõ vấn đề cần giải quyết. Bước này giúp tập trung vào mục tiêu cụ thể cho quá trình thiết kế. Việc xây dựng chân dung khách hàng một cách chi tiết sẽ giúp bạn đi đến bước tiếp theo đơn giản hơn.

Trong bước này, bạn tiến hành xây dựng một loạt các ý tưởng sáng tạo để giải quyết vấn đề. Khuyến khích việc suy nghĩ ngoại hội và không giới hạn bởi các giới hạn truyền thống.

Sử dụng tư duy sáng tạo để tạo ra nhiều ý tưởng, giải pháp và thiết kế khác nhau. Sử dụng các phương pháp như brainstorming, mind mapping, hoặc prototyping để khám phá và phát triển các ý tưởng.

Dựa vào các thông tin thu thập ở bước 2 bạn và các thành viên trong nhóm sẽ tiến hành xem xét vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau và đề xuất các giải pháp sáng tạo để giải quyết vấn đề. Có thể sử dụng các phương pháp như brainstorming, mind mapping, hoặc prototyping để khám phá và phát triển các ý tưởng.

Mục đích của giai đoạn thử nghiệm là xác định được đâu là giải pháp tốt nhất để giải quyết vấn đề. Ở bước này bạn tạo ra các phiên bản thử nghiệm để kiểm tra và đánh giá các ý tưởng. Tùy theo từng trường hợp mà quá trình thử nghiệm có thể diễn ra thực tế hoặc phác thảo trên giấy. Điều này giúp hiểu rõ hơn về cách sản phẩm hoặc dịch vụ sẽ hoạt động và tương tác với người dùng.

Kiểm tra là bước cuối cùng rất quan trọng trong tư duy thiết kế để kiểm tra lại các bản thử nghiệm. Kết quả đánh giá mẫu được dùng để xác định lại một hoặc nhiều vấn đề phát sinh tiếp theo. Để có được phiên bản tốt nhất có thể lặp lại các bước trước, thay đổi và đưa ra các cải thiện phù hợp.

Công cụ tư duy thiết kế là các kỹ thuật, phương pháp và khung tư duy được sử dụng để hỗ trợ quá trình tư duy và sáng tạo trong thiết kế. Có nhiều công cụ tư duy thiết kế khác nhau, dưới đây là một số ví dụ phổ biến:

• Sơ đồ Mindmap: Sử dụng để tổ chức ý tưởng và liên kết chúng với nhau thông qua các mối quan hệ.
• Sơ đồ tư duy (Concept Map): Giúp hiển thị các ý tưởng, khái niệm và mối quan hệ giữa chúng.
• Lập kế hoạch hành động (Action Plan): Xác định các bước cụ thể để thực hiện một ý tưởng hoặc giải pháp.
• Phân tích SWOT (SWOT Analysis): Đánh giá các yếu điểm, mạnh điểm, cơ hội và rủi ro của một dự án hoặc ý tưởng.
• Sơ đồ Gantt (Gantt Chart): Sử dụng để quản lý thời gian và tiến độ của dự án.
• Phác thảo (Sketching): Vẽ hình ảnh tay để hiện thực hóa ý tưởng hoặc thiết kế.
• Sơ đồ dòng (Flowchart): Được sử dụng để biểu đồ quá trình hoạt động hoặc luồng làm việc.
• Phân tích 5 Whys (5 Whys Analysis): Được sử dụng để xác định nguyên nhân gốc rễ của một vấn đề bằng cách liên tục đặt câu hỏi "Tại sao?".
• Phân tích Pareto (Pareto Analysis): Xác định các yếu điểm quan trọng bằng cách ưu tiên theo tỷ lệ 80/20.
• Sơ đồ lực lượng (Force Field Analysis): Đánh giá các yếu tố ủng hộ và ngăn cản khi triển khai một ý tưởng hoặc thay đổi.
• Phân tích người dùng (User Persona): Xây dựng hồ sơ tương tác cho các nhóm người dùng khác nhau để hiểu rõ hơn về họ.

Rèn luyện tư duy thiết kế là một quá trình liên tục và yêu cầu thực hành và phát triển theo thời gian. Dưới đây là một số bí quyết giúp bạn cải thiện tư duy thiết kế:

Thực hành là cách tốt nhất để rèn luyện tư duy thiết kế. Bắt đầu bằng việc tham gia vào các dự án thiết kế thực tế hoặc tạo ra các dự án tự thực hiện như thiết kế trang web, hoặc các sản phẩm tương tự để rèn luyện sự sáng tạo và kỹ năng thiết kế của bạn.

Đọc sách, tạp chí, bài viết và tài liệu liên quan đến thiết kế. Nghiên cứu các ví dụ thành công và thất bại trong lĩnh vực thiết kế để hiểu rõ các nguyên tắc và quy trình thiết kế.

Tham gia vào cộng đồng thiết kế, tham dự các sự kiện, hội thảo, hoặc nhóm làm việc. Điều này giúp bạn kết nối với những người có cùng sở thích và học hỏi từ họ.

Luôn tìm kiếm phản hồi từ người dùng và các chuyên gia. Hãy lắng nghe ý kiến và đánh giá, từ đó cải thiện và hoàn thiện sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn.

Thực hiện các bài tập tư duy thiết kế, ví dụ như vẽ phác thảo, sắp xếp thứ tự, và giải quyết vấn đề tư duy. Điều này giúp cải thiện khả năng tư duy sáng tạo và phát triển ý tưởng nhanh chóng.

Tìm kiếm cơ hội học hỏi từ các chuyên gia hoặc người có kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế. Hãy tìm người hướng dẫn, hoặc tham gia vào các khóa học và chương trình đào tạo.